 |
 |
Hoy es:
Miércoles, 30 de Abril de 2025 |
|
|
|
|
|
Curso de Maya Yucateco Nivel Principiantes - Lección 2
|
|
|
OBJETIVOS
- Repaso de los pronombres personales, pronombres dependientes, advervios y adjetivos.
- Los alumnos serán capaces de formular oraciones afirmativas y negativas.
- Los alumnos aprenderán elementos básicos de una entrevista familiar.
- Los alumnos conjugaran los verbos que los verbos que contiene el diálogo en presente actual y presente habitual.
- Los alumnos aprenderán los diferentes adjetivos numerales.
- Los alumnos podrán decir los colores en maya.
NIVEL PRINCIPIANTES
¿Ba'ax a wòohel a bèeteh?
- In wòohel míis
- A wòohel pàax
- U yòohel k'àay
- K òohel míis
- K òohel meyah
- U yòohelo'ob k'àay
|
DIÁLOGO
Pedro visita la casa de José para saber si asisten sus hijos a la escuela.
-
PEDRO:
-
- ¿Bix a bèel h José?
-
JOSE
:
-
- Tòoh in wòol, ¿Kux tèech?
-
PEDRO
:
-
- Beyxan tèen, tòoh in wóol.
-
JOSE
:
-
- Kux a tàatah yéetel a na', ¿bix u bèelo'ob?
-
PEDRO:
-
- Letio'obe' tòoh yóolo'ob xan. José, ¿ku bin a pàalal xòok?
-
JOSE
:
-
- Chéen huntúul ku bini', le uláak' ka'atúulo' ma' tu bino'ob xòok.
-
PEDRO:
-
- ¿Ba'axten ma' tan u bino'ob xòok?
-
JOSE
:
-
- Tumen k'abéet u yáantikeno'ob meyah.
-
PEDRO:
-
- Ma'alob ka u yáantecho'ob, ba'ale' hach k'abéet u kaniko'ob xòok.
-
JOSE
:
-
- Ha'alil ka in túuchto'ob oknak k'ìine', beyo' ku meyaho'ob bul k'ìine', oknak k'ìin túune' ku bino'ob xòok.
-
PEDRO:
-
- Ma'alob, túuchto'ob xòok.He' in wa'alik ti le ah ka'ansah, ka ts'a'abak u ts'albil hu'uno'obo'.
-
JOSE
:
-
- ¿Teche' Pedro ka láah túuchtik a pàalal xòok?
-
PEDRO:
-
- Ku láah bino'ob, tak tèen kin bin, yéetel in watàan xòok.
-
JOSE
:
-
- He'elo' míin yàan in bin yéetel le pàalalo', yo'olal u kaniko'ob xòok.
-
PEDRO:
-
- Ka xi'ike'ex, ti' kin in wile'ex tu nahil xòoke'.
-
JOSE
:
-
- Ma'alob he' k bine'.
-
PEDRO:
-
- José, ¿bix u k'àaba' le pàalal ma'atech u bino'ob xòoko'?
-
JOSE
:
-
- U k'àaba'o'obe' Carlos yéetel Jorge.
-
PEDRO:
-
- ¿Kux a watàan, bix u k'àaba'?
-
JOSE
:
-
- Leti'e x Paula Noh.
-
PEDRO:
-
- Ts'o'ok in ts'íibtik u k'àaba'o'ob, pa'atik in bin.
-
JOSE
:
-
- Hach Dyos bo'otik h Pedro, òok'in k ilikbah tu nahil xòok.
Vocabulario
Maya |
Español |
a bèel |
tu camino |
áak'ab |
noche |
áantah |
ayudar, ayuda |
ah ka'ansah |
maestro |
atàan |
esposa |
ba'ale' |
pero |
ba'axten |
por qué |
beh |
camino |
beyo' |
así |
bo'ol |
pagar, pago |
bul k'ìin |
todo el día |
ch'uhuk pak'áal |
naranja dulce |
che' |
árbol, madera |
chéen |
sólo |
h kàanbah |
alumno |
ha'alil |
solamente |
hach |
muy |
he'ebix |
así como |
hunkúul |
numeral para árboles |
hunp'éel |
numeral para cosas inanimadas |
hunts'íit |
numeral para varas |
huntúul |
numeral para seres vivos |
íichan |
esposo |
íits'in |
hermano menor |
k'àay |
canto, cantar |
k'abéet |
necesario |
ka'ansah |
enseñar |
ka'atúul |
2 (numeral para seres vivos) |
kex beyo' |
qué bueno, aunque sea así |
kex |
aunque |
kòol |
milpa |
kux tèech |
y tú? |
meyah |
trabajo, trabajar. |
míin yàan |
creo que hay, creo que tendré |
míis |
barrer, escoba |
nahil xòok |
escuela |
oknak kìin |
noche, anochecer |
òohel |
saber |
òon |
aguacate |
pa'atik in bin |
ya me voy |
pàal |
niño, niña |
pàax |
música, tocar un instrumento musical |
pak'áal |
naranja |
su'uts' pak'áal |
naranja agria |
tak |
hasta |
tòoh in wóol |
estoy bien de salud |
tumen |
porque, por |
túun |
donde, entonces |
uláak' |
otro |
xèen |
ve, anda |
yéetel |
y, con |
|
|
|
© Universidad Autónoma de Yucatán
Centro de Investigaciones Regionales "Dr. Hideyo Noguchi"
Unidad de Ciencias Sociales
Dirección General de Desarrollo Académico |
|
|