YIK'AL
MAYA THAN
Novelo Erosa Paulino No. 17 Año II Tomo, II 1941.
Hach
úuchben le tsikbala', he'ebix úuchbenil máasewáale',
míin bey úuchbenil xan lu'ume'. Sak u pool le
nohoch máak htsikbat ten le tsikbal tu k'iiwikil hunp'éel
chan kaah te' tu làak'in Yúukataano'. U yiche'
bey ichil ok'om óolal yane'. Tu t'aane' táan
u kikilaankil bey yaan wá ba'ax loobil ku yúuchul
ti'e'.
Ti' le úuchben k'iino'obo, ¡hach úuchih!
chéen kunel ka ho'op'ok u k'a'ahsik tumen ma' tu páahtal
u k'a'ahsik haytéen hóok'ok uh, mixba'al ku
páahtal kbeetik. Yaan k'iino'ob ma' táan u páahtal
u xo'okol, leti' ka hchúumpah le kuxtal way yóok'ol
kaaba'.
U
k'uhil mayab, bey u ya'ala'al ti' u hach nohochil k'uho'obo'.
Le ka'ah ts'o'ok u beetik máasewáal yéetel
chak lu'ume, u bonil u yootele', bey u bonil u lu'umil le
k'áankabo', u tso'otsele' yéetel bin su'uk tu
beetah. Beeta'ab le wíiniko', ba'ale' mina'an u kuxtal.
Ka túun tu ch'a'ah yuum k'uh u wíinklal le máako',
ka tu bisah tu hool hunp'éel áaktun, tu'ux ku
yu'uba'al u hóokol le síis iik'o', leti' le
iik' ook tu wíinklal le wíiniko', ka hkuxlahih.
Bey ts'a'abik u piixano'. Le beetike' le áaktuno'ob
yaan te' k'áaxo' hach yaabilta'an tumen le máasewáalo',
tumen yohel ti' yaan u piixani'.
Ku
máan le k'iino'obo' le u k'aasilo'ob ba'al xano' ooko'ob
ichil le áaktuno'obo' ba'ale' le utsil pixano' ma'
hóok'sa'abi', mix bik'in bíin hóok'sa'ak.
Ha'alibe'
le máasewáalo' ka tu beetah u yotoch bey he'ebix
leti'e', u poole' leti' u hach ka'analil u wíinklal
máak, yéetel xan le chak k'áankab ku
pak'lu'umtik u yotocho', le che' ku p'áatal ichil le
nah ts'o'ok u pak'lu'umta'alo' bey u baakel u wíinklale'.
Yéetel su'uk tu beetah yóok'ol u nahil, bey
he'ebix beeta'abik u pool xano'. Le aak'o'ob ikil u k'axik
u yotocho', bey u xiich'el u wíinklale', u piixan kuxkintike'
leti' u piixan le máasewáalo'.
DIÁLOGO
PEDRO: - ¿Máax kiimsik wakax ta kaahal Pablo?
PABLO: - Huntúul máak
PEDRO: - ¿Ba'axten ku kiimsik le wakaxo'?
PABLO: - Utia'al u koneh
PEDRO: - ¿Máax haantik u bak'el wakax?
PABLO: - Tuláakal máak
PEDRO: - ¿Ba'ax ku beetik le t'eelo'?
PABLO: - Tu k'aay
PEDRO: - ¿Kux máak ku k’aay wa?
PABLO: - Ku k'aay
PEDRO: - ¿Ba'ax haanteh le kaaxo'?
PABLO: - Huntúul ooch
PEDRO: - ¿Máax kiims le t'eelo'?
PABLO: - Tèen kiimseh
PEDRO: - ¿Ba'axten ta kiimsah le t'eelo'?
PABLO: - Utia'al in haanteh
PEDRO: - ¿Ba'axten ku kiimsa'al le wakaxo'?
PABLO: - Utia'al kombih u bak'el
PEDRO: - ¿Teche' Pablo ka haantik wa u bak'el wakax?
PABLO: - Kin haantik. ¿Kux teech?
PEDRO: - Kin haantik xan.