Hoy es: Miércoles, 24 de Abril de 2024
inicio
Inicio A B C CH D E F G H I J K L LL M N Ñ O P Q R S T U V X Y Z

D

D f: U jo’p’éel ts’íibil káastlan t’aan.
DAMA f: Xunáan, ko’olel.
DANZA f: Óok’ot.
DANZAR v: Óok’ot
DAÑAR v: K’askuun, meen loob.
DAÑO m: Loob.
DAR v: Ts’aa.
DARDO m: Juul.
DEBAJO adv: Yáanal, yaalan, kaabaj, kaabal.
DEBER v: P’aax.
DÉBIL adj: T’o’ona’an, ma’ muuk’il.
DECAER v: T’oontal, máan óol.
DECEPCIÓN f: Ok’om óolal.
DECESO m: Kíimil.
DECIR v: A’al, t’aan.
DECLARAR v: U nu’ukbes, tsool, ts’aa un’uk, a’al.
DECLINAR v: Éemel, p’áatal.
DECORAR v: Jats’utskuun, jats’ utskin.
DEDICAR v: Ts’aa óol, k’uub óol.
DEDO m: Aal k’ab, aal ook.
DEFECAR v: Ta’.
DEFENDER v: Áantaj, took.
DEFORMAR v: Yaach’, yuuch’.
DEFORME adj: Móoch, yaach’.
DEFRAUDAR v: Ookol, tuus.
DEFUNCIÓN f: Kíimil.
DEGENERADO, A m, f: (j)K’aschaja’an, (x)k’aschaja’an.
DEGENERAR v: K’astal, k’aschajal, k’aspajal, k’askuun.
DEGLUTIR v: Luuk’, táats’ luuk’, túuts’ luuk’.
DEGOLLADO, A adj: Ma’ kaal, kúul kaal.
DEGOLLAR v: Xot kaal, k’up kaal, ch’ak, kúul kaal, luk’s kaal.
DEGRADAR v: Óotsikun, t’oonkin, jaaykun.
DEIDAD f: K’uj.
DEJAR v: P’aat.
DELANTE adv: Táan, táanil, aktáan.
DELATAR v: Tak pool, tak jo’ol.
DELEITAR v: Ki’kun óol.
DELGADO, A adj: Bek’ech, bi’ich’, ts’ooy, ts’oya’an, jaay.
DELICADO, A adj: Neets.
DELICIOSO, A adj: Ki’
DELINQUIR v: Si’ip.
DELIRAR v: T’aant’an pool, t’aant’an jo’ol.
DELITO m: Si’ipil, k’eban.
DEMANDA f: K’áant, tsaa.
DEMANDAR v: K’áat, tak pool, tak jo’ol.
DEMENTE adj: Choko pool, choko jo’ol.
DEMONIO m: Kisin, k’aasi ba’al, xulub.
DEMORAR v: Xáantal.
DEMOSTRAR v: E’es,
DENSO, A adj: Tat.
DENTADURA f: Koj.
DENTERA f: Cha’aj, cha’a koj.
DENTRO adj: Ich, ichil, ichij.
DENUNCIAR v: Tak pool, tak jo’ol, a’al.
DEPARTIR v: Tsikbal.
DEPENDIENTE M, F: (j)Koonol, (x)koonol.
DEPILAR v: K’oos, ts’iik, jok tso’ots.
DEPLORAR v: Yaj óolt.
DEPORTE m: Báaxal.
DEPOSITAR v: Ts’aa, k’uub.
DEPÓSITO m: Cháaltun, jaltun.
DERECHO adj: No’oj, toj, táats’.
DERRAMAR v: Week, tiix, láal, k’iit.
DERRETIR v: Yiib, yaal, puuk’.
DERRIBAR v: Lúubs, juut, puuk, niik.
DERROCAR v: Luuk’s, lúubs.
DERROCHAR v: Xuup.
DERRUMBAR v: Juut, niik, jeen, puul.
DESABROCHAR v: Waach’
DESAFÍO m: Ba’ate’el, ba’ate’il.
DESAGARRAR v: Jáalk’abt, cha’.
DESAGUAR v: Jo’os ja’, pul ja’, wek ja’.
DESAJUSTAR v: Cha’.
DESAPARECER v: Saat, baal.
DESARROLLADO, A adj: Nojoch chaja’an, nukchaja’an, ma’alob chaja’an.
DESATAR v: Waach’, cha’.
DESAYUNO m: Uk’ul.
DESBARATAR v: Joob, juut, puuk, pa’, niik, tilik.
DESBASTAR v: Póol, jo’och.
DESBORDAR v: Tuul.
DESCALABRAR v: Ch’in pool, jats’ pool.
DESCALZAR v: Tsel xanab, luk’s xanab.
DESCALZO, A adj: Ma’ xanab.
DESCANSAR v: Je’elel, wa’atal.
DESCANSO m: Je’elel, wa’atal.
DESCARGAR v: Éems kuuch, luk’s kuuch.
DESCENDENCIA f: Ch’i’ibal, aalo’ob, mejeno’ob.
DESCENDER v: Éemel, ts’aam, jáayal.
DESCIFRAR v: Na’at.
DESCOMUNAL adj: Táaj nojoch.
DESCONTAR v: Luk’s, eems tojol, éens tojol.
DESCRIBIR v: Tsool.
DESCUARTIZAR v: P’aay, xo’xo’ot
DESCUBRIR v: Síil, kaxáant.
DESCUIDAR v: Náays óol
DESDENTAR v: Jots’ koj.
DESEAR v: K’áat, óot, ts’iibol taak, pooch.
DESECHAR v: Puul, juk’s.
DESEO m: Taak, ts’íibol, poochil,
DESERTAR v: Jóok’ol, púuts’ul.
DESESPERACIÓN f: Xet’ óol, náaks óol, ts’íikil.
DESFALLECER v: Sat óol.
DESFILAR v: Tsol xíimbal.
DESFLORAR v: Jaat, t’aak.
DESFONDAR v: Joomchajal, tonchajal.
DESGARRAR v: La’ach, jaat, xeet’.
DESGRACIA f: Toop, loob, k’aas.
DESGRACIAR v: K’askuun
DESGRANAR v: Oxo’on, p’eel, p’uuch.
DESHACER v: Puuk’, pa’, juub juut.
DESHIDRATACIÓN f: Wach’k’ajal
DESHIERBA f: Páak.
DESHILAR v: Jíil, jíit, tilik.
DESHINCHAR v: Ts’uum, ts’úumul.
DESHOJAR v: Luk’s le’, p’éep’ t’ok le’.
DESHONRAR v: K’askuun, t’aak.
DESISTIR v: P’aat.
DESLEIR v: Puuk’, yaach’.
DESLINDAR v: Xot’ k’áax.
DESLIZAR v: Jaak, kiip, piit.
DESLUMBRAR v: Juul ich.
DESMAYAR v: Sa’atal óol, sak kimen.
DESMONTE m: Kol k’áax.
DESNIVEL m: Níix, níixkab, t’oont’on.
DESNUDAR v: Chaknúult, pit nook’, tsel nook’, luk’s nook’.
DESNUDO m: Chaknúul, ma’ nook’.
DESOLLAR v: Ts’iip, p’e’es.
DESPACIO adv: Chaanbéel, junjunp’íit.
DESPACHAR v: Túuxt.
DESPEDIR v: Cha’, jóok’s, luk’s, tojol ch’in.
DESPEGAR v: Laak.
DESPEINAR v: Xa’axak’ pool.
DESPEJAR v: Píik’, chíikbes.
DESPEPITAR v: P’eel, ts’eej.
DESPERDICIO m: Xiix, yala’.
DESPERTAR v: Ajal.
DESPISTAR v: Saat.
DESPLOMAR v: Báanal, jeen, luut, luub, niik
DESPLUMAR v: P’éep’.
DESPOBLADO m: La’ kaaj, kaaj mina’an u máakilo’ob.
DESPOBLAR v: U bin u kajnáalilo’ob junp’éel kaaj
DESPOJAR v: Luk’s, took, tseel.
DÉSPOTA m: K’asa’an, topa’an.
DESPRENDER v: Báanal, taak, luub, poots’.
DESTAPAR v: Je’, tsel maak.
DESTETAR v: Tok iim, tok chu’uch, luk’s chu’uch.
DESTILAR v: K’aabankil.
DESTITUIR v: Jóok’s, luk’s.
DESTREZA f: Péek, séeba’anil, péeka’anil.
DESTROZAR v: Xeet’, tsi’ik.
DESTRUIR v: K’askuun, niik, juut.
DESVALIDO, A adj: Nuum.
DESVALIJAR v: Ookol, tseel u ba’alo’ob.
DESVANECER v: Xiib.
DESVIACIÓN f: Looch, ch’oot.
DESVIAR v: Looch, ch’oot, ch’eet, k’eech.
DESVÍO m: Jáal paach, pach bej.
DESVIRGAR v: K’askuun, t’aak.
DESYERBA f: Páak.
DESYERBAR v: Páak.
DETECTAR v: Kaxan.
DETENER v: Je’elel, je’els, wa’atal, wa’akuns, k’aal
DETERIORARv: K’astal, júutul, laabtal, úuchbental.
DETESTAR v: P’eek.
DETONAR v: Waak’.
DETRÁS adv: Paach, paachil.
DEUDA f: P’aax.
DEUDO, A m, f: Láak’.
DEVOCIÓN f: Yaakunaj óol.
DEVOLVER v: Suut.
DEVORAR v: Luuk’, jáanjan janal, táats’ luuk’.
DÍA m: K’iin.
DIABETES f: Ch’ujuk k’i’ik, ch’ujuk wiix.
DIABLO, A m, f: Ba’aba’al, kisin, k’aak’as ba’al xulub.
DIALECTO m: U jela’anil t’aan ku síijil ti’ u na’ t’aan.
DIÁLOGO m: Tsikbal ich ka’atúul máako’ob.
DIAMANTE m: Jats’uts sak tuun ku léembal
DIARIO, A adj: Sáansamal.
DIARREA f: Waach’, wach’k’ajal, k’áaxil, tirix ta’.
DIBUJAR v: U ts’íibta’al wáa u bo’onol u yoochel hunp’éel ba’al.
DICHA f: Ki’imak óolal.
DICHOSO, A adj: Ki’ óol.
DIENTE m: Koj.
DIETA f: P’is janal, p’íit janal.
DIFAMAR v: A’al ba’al.
DIFERENCIA f: Jela’anil.
DIFERENTE adj: Jela’an, jejeláas, yaanal.
DIFÍCIL adj: Yaaj, talam.
DIFUNTO, A adj: Kimen.
DIGERIR v: Tajal janal, tajal o’och, éemel o’och.
DIGESTIÓN f: Tajal janal, tajal o’och.
DIGNO, A adj: Tsikbe’en.
DILIGENTE adj: Sáak’óol, t’a’aj.
DILUIR v: Puuk’ yaach’.
DILUVIO m: Búulul, bulkabal.
DIMISIÓN f: P’aat.
DIMITIR v: P’aat.
DINAMITA f: Waak’, ba’al ku
DINASTÍA f: Ch’i’ibal.
DINERO m: Taak’in.
DIOS m: K’uj, yuumtsil, ki’ichkelem yuum.
DIRECCIÓN f: U beil, u bejil.
DIRECTO, A adj: Toj, taats’.
DISCORDIA f: Takal t’aan.
DISCURSO m: Tse’ek.
DISCUTIR v: Ba’ate’el t’aan, sakach t’aan.
DISENTERÍA f: K’i’ik’ nak’, k’i’ik’ ta’.
DISFRAZAR v: Jelbes, jeel.
DISGUSTAR v: K’uux, k’uuxil, ts’íikil, p’u’ujul.
DISGUSTO m: K’uux, ch’a’ k’uux.
DISIMULAR v: Ta’ak, mak chi’.
DISIPAR v: Sa’atal, xuup, xu’upul.
DISLOCAR v: Juuk’, tuuk’.
DISMINUIR v: Chichankuun, tsaapajal, mina’ankuun.
DISOLVER v: Puuk’, yiib.
DISPARAR v: Wak’ ts’oon, ts’oon
DISPARO m: Ts’oon.
DISPERSAR v: K’iit, k’itpajal, pa’
DISPUTA f: Ba’ate’el, ba’ate’il.
DISTANCIA f: Náachil, yáam.
DISTANTE adj: Náach.
DISTINGUIR v: K’aj óol, il; téet, yéey.
DISTINTO, A adj: Jela’an, yaanal, k’expaja’an.
DISTRACCIÓN f: Nay óolal.
DISTRAER v: Náay óol.
DIURNO, A adj: Ich k’iin.
DIVERSIÓN f: Cha’an, báaxal.
DIVERSO, A adj: jejeláas, jela’an
DIVERTIR v: Ki’imakkun óol, náays óol.
DIVIDIR v: T’oox, jaats, buj, xoot’.
DIVISAR v: Iil.
DIVISIÓN f: K’áas.
DIVORCIAR v: P’aat, p’atba.
DIVORCIO m: P’aat, p’atba
DIVULGAR v: Ts’aa ojéetbil, men ojéetbil.
DOBLADILLO m: Biil, biilil.
DOBLAR v: Wuuts’.
DOBLEZ m: Waats’, wuuts’, wuuts’ul.
DOCENCIA f: Kaansaj, kaambesaj.
DOCENTE adj: Máax ku kaansaj, máax ku kaambesaj.
DÓCIL adj: Suuk, suuka’an.
DOCTOR, A m, f: May ku ts’aak k’oja’an.
DOLER v: Yaaj, chi’ibal, k’i’inam.
DOLOR m: Yaaj, chi’ibal, k’i’inam.
DOMAR v: Sukkin ba’alche’o’ob.
DOMESTICAR v: Alak’t, suukkin.
DOMICILIO m: Naj, taanaj, otoch
DONAR v: Síi, ts’aa.
DONCEL m: Táankelem, táankelen.
DONCELLA f: Suujuy, xlo’bayan, xlo’bayen, ch’úupal.
DÓNDE adv: Tu’ux.
DORMIR v: Wenel, wenej. .
DORMITORIO . U najil wenel.
DORSO m: Paach, pu’uch.
DOS adj: Ka’.
DOTE f: Mu’ujul.
DUDA f: Péek óol.
DUENDE : Alux, arux
DULCE ADJ: Ch’ujuk.
DUPLICAR v: Uka’ meenta’al junp’éel ba’al. U meenta’al ka’atéen junp’éel ba’al.
DURAR v: Xáantal, úuchbental.
DURMIENTE adj: Wenekbal
DURO, A adj: Chich, chuchul, ts’u’uy.





Regresar
  © Universidad Autónoma de Yucatán
Centro de Investigaciones Regionales "Dr. Hideyo Noguchi"
Unidad de Ciencias Sociales
Dirección General de Desarrollo Académico