Hoy es: Jueves, 18 de Abril de 2024
inicio
Inicio A B C CH D E F G H I J K L LL M N Ñ O P Q R S T U V X Y Z

P

P f: Le ts’íib je’ela’ je’ bix u juum ich máayae’ bey xan ich káastlan t’aan.
PABELLÓN m: Lakam, (-de la oreja)le’ xikin.
PABILO m: K’uuch.
PACIENCIA f: Chuka’an óol, pa’at.
PADECER v: Muk’yaj.
PADRASTRO m: Majan yuum.
PADRE m: Yuum, taat, taatáa.
PAGAR v: Bo’ol.
PÁGINA f: Yich ju’un, táan ju’un.
PAILA f: Nojoch yéetel kóoch kuum.
PAÍS m: Lu’umil.
PAISAJE m: Junxéet’ lu’um, k’áax wáa k’aak’náab jach jats’uts.
PAJA f: Su’uk.
PÁJARO m, zool: Ch’íich’.
PALA f: Jo’opob.
PALABRA f: T’aan, t’aanil.
PALADAR m: Nab ka’an
PALIDECER v: Sakpile’ental, saktal.
PALILLO m: Ch’ilib.
PALMA f: (-de huano) Xa’an.
PALMEAR v: Papax k’ab, lalaj k’ab.
PALMO m: Nab, nab k’ab.
PALO m: Che’
PALOMA f, zool: (silvestre) Úukum, tsuutsuy, sakpakal.
PALPITAR v: Síit’, péek.
PALUDISMO m: Ke’el chokwil.
PAN m: Waaj.
PANADERÍA f: Naj tu’ux ku meenta’al yéetel ku ko’onol waaj
PANAL m: Pak’ kaab wáa xuux
PANTALETA f: Eex.
PANTALÓN m: Eex
PANTORRILLA f: P’ul ook, t’óon
PANZA f: Tsuuk, nak’.
PAÑAL m: Táas iit.
PAÑO m: Xéet’ nook’ tia’al u yúuchul cho’.
PAPÁ m: Yuum, taat, taatáa.
PAPADA f: K’oj, k’o’och, chíin
PAPAYA f, bot: Puut.
PAPEL m: Ju’un.
PAPERA f: Chuchup kaal.
PAR adj: Ka’, (de zapatos) ts’áam.
PARA prep: Tia’al.
PARALIZAR v: Wa’atal, wa’akun, je’elel.
PARAR v: Wa’atal, wa’akun, je’elel.
PARECER v: Chíikpajal.
PARED f: Pak’.
PARIENTE, A m, f: Láak’, láak’ tsil, éet k’i’ik’el.
PARIR v: Aalan, óolinkun.
PARPADEAR v: Múumuts’ ich, p’i’ip’i’il ich.
PÁRPADO m: Sóol ich, paach ich.
PARTERA f: (x)aalans, (x)ilaj k’oja’an.
PARTÍCULA f: P’úuy, p’úuyul, xéet’, káach.
PARTIR v: Buuj, xeet’, xiik, xoot, jaats, teej.
PASAR v: Máan.
PASEAR v: Ximbal, máan.
PASEO m: Xíimbal, máan.
PASIÓN f: Muk’yaj, ts’íibolal, óol
PASO m: Xáak’ab.
PASTAR v: (-amarrado el animal) Jáalsuum.
PASTO m: Su’uk, xíiw.
PASTOR, A m, f: Máak ku kanáantik ba’alche’o’ob.
PATA f: Ook, mooch’, xaaw.
PATEAR v: Kóochak’, jáanchak’,
PATIO m: Táankab.
PATRIA f: Lu’umil k kaaj.
PAVO, A m, f: Úulum, (m)tso’, (f) (x)tuux, (de monte) kuuts.
PAYASO m : Chi’ik.
PECA f: Eek’, yeek’.
PECADO m: K’eban, si’ipil.
PECADOR, A f: (m) (j)k’eban (f) xk’eban.
PECAR v: Kuch k’eban, kuch si’ipil.
PÉCARI m, zool: Kitam.
PECHO m: Tseem.
PECHUGA f: Tseemil ch’íich’, sak bak’, tseem.
PEDAZO m: Xóot’, xéet’, káach, kóots.
PEDERNAL m: Tok’, tok’ tuunich.
PEDIR v: K’áat.
PEDO m: Kiis.
PEGAR v: Taak’, paak’, jaats’.
PEINAR v: Xáach, xáache’t.
PEINE m: Xáache’, xáacheb.
PELAGRA f: Tikin sóolba.
PELAR v: Ts’íil, súus, k’oos.
PELEAR v: Ba’ate’el, ba’ate’il.
PELÍCANO m, zool: P’onto’.
PELO m: Tso’ots.
PELÓN, ONA adj: K’olis.
PELUDO, A adj: Máak wáa ba’alche’ jach ya’ab u tso’otsel.
PELUQUERÍA f: Kúuchil k’oos.
PELVIS f: T’eet’.
PELLEJO m: Oot’, oot’el.
PELLIZCAR v: Xe’ep’, le’ep’.
PENACHO m: P’oot.
PENCA f: Le’ kij, le’kiiw.
PENDEJO m: Sajlu’um, meeten keep.
PENE m: Keep, toon, xiibil.
PENETRAR v: Okol, okoj, máan,táats’ máan, póot máan.
PENSAMIENTO m: Tuukul.
PENSAR v: Tuukul
PEÓN m: (j)Xíimbal máak, (j) meeyjil máak.
PEPITA f: Neek’. (de calabaza) tóop, sikil.
PEQUEÑO, A adj: Chan, chichan, mejen, ts’iris.
PERDER v: Saat.
PERDIZ f, zool: Noom.
PERDONAR v: Sa’as si’ipil, sa’asa’al si’ipil.
PERDURAR v: Xáantal.
PERECER v: Kíimil.
PEREGRINAR v: Xíinxinbal, máansbaj.
PEREZOSO, A adj: Ma’k’óol, (m) jooykep, (f)jooypel.
PERFORAR v: Poot, jool.
PERFUMAR v: Ki’bokkin, ki’bokkun.
PERFUME m: Ki’bok, ki’bokil.
PERÍODO m: K’iin, k’iinil.
PERMITIR v: Cha’.
PERO conj: Kux.
PERRO, A m, f, zool: Peek’, (m) xiibil peek’, (f)Ch’upul peek’.
PERSEGUIR v: Áalkab paach, ch’a’ paach, tsay paach.
PERSONA f: May, wíinik.
PERVERSO, A adj: K’ak’as máak, k’asa’an, kisin máak.
PERVERTIR v: K’askun.
PESADILLA f: Wayak’, k’ak’as náay.
PESAR m: Yaj óol.
PESAR v: P’iis.
PESCADO m, zool: Kay.
PESCAR v: Chuuk, chuk kay, maach.
PESCOZÓN m: K’oop, wáas k’op.
PESCUEZO m: Kaal.
PESO m: Aalil.
PESTAÑA f: Máatsab, máatsa’.
PESTAÑAR v: Muts’ ich
PESTE f: K’oja’anil ku meentik u yantal báan kíimilil.
PETATE m: Póop.
PEZ m, zool: Kay.
PEZÓN m: Pool Im.
PEZUÑA f: Maay.
PIAR v: Ts’its’ianki.
PICAR v: T’óoch, chi’.
PICAZÓN f: Saak’, saak’il.
PICO m: (-de ave-) U Koj ch’íich’, u ni’ ch’íich,
PIE m: Ook.
PIEDRA f: Tuunich
PIEL f: Oot’, oot’el.
PIERNA f: T’óon.
PINCHAR v: Loom.
PINOLE m: K’áaj.
PINTAR v: Boon.
PIÑATA f: P’úul.
PIÑUELA f: Ch’am, ch’om.
PIOJO m, zool: Uk’.
PIPIÁN m: Óom sikil.
PISAR v: Pe’echak’, ts’a’acha’, ts’áancha’.
PISO m: Lu’um.
PISOTEAR v: Pepe’echak’, pepe’echa’,
PIZOTE m, zool: Chi’ik.
PLACER m: Ki’imak óolal.
PLANCHAR v: Ji’, yúul, taats’.
PLANTA f, bot: Aban, che’, xíiw.
PLANTAR v: Pak’, pak’al, xaab.
PLANTÍO m: Pak’al
PLÁTANO m, bot: Ja’as.
PLATICAR v: Tsikbal, t’aan.
PLATO m: U nu’ukul tu’ux ku ts’a’abal janal wáa je’ ba’axak tia’al jaantbile’.
PLAYA f: Jáal ja’, jáal k’aak’náab, chi’ k’áak’náab.
PLAZA f: K’íiwik, chúumuk kaaj
PLAZO m: Xot k’iin, xot’ k’iin.
PLEITO m: Ba’ate’el, ba’ate’il.
PLIEGO m: Wuuts’, paak.
PLUMA f: K’u’uk’um.
POBLACIÓN f: Kaaj, kajtalil.
POBLAR v: Kajkun.
POBRE adj: Óotsil.
POCHOTE m, bot: Ch’oj, pi’im.
PODER m: Muuk’
PODER v: Páajtal.
PODRIDO adj: Tu’, tu’ja’an, k’aas, k’asa’an.
PODRIR v: Tu’tal, tu’taj
POLEN m: U ta’anil lool ts’o’ok u k’antal.
POLÍGAMO, A adj: (x)Ch’up wáa (j)xiib maanal ti’ juntúul u yichamo’ob wáa yatano’ob.
POLILLA f, zoll: Ik’el, cháabche’.
POLUCIÓN f: U jóok’ol wáa u wéekel u sa’il keep.
POLVEAR v: Tóos, póos.
POLLO m: T’aaw, chan t’eel; kuluul.
PONER v: Ts’aa, taak.
PONIENTE m: Chik’in.
PONZOÑA f: (-de víboora) K’i’inam.
POR prep: Tumen, tu yo’olal, yóok’lal.
PORCIÓN f: Ts’e’ets’ek, p’íit.
PORQUE conj: Tumen.
POR QUÉ m: Ba’ax ten.
POSADA f: Majan naj.
POSAR v: Túuchul, jáayal, ts’áamal.
POSIBLE adj: Unaj, páajtal.
POSICIÓN f: Anik, anil.
POSTEMA f: Chu’uchum.
POTRO m, zool: Toon tsíimin, xiibil tsíimin.
POZO m: Ch’e’en.
POZOLE m: K’eyem, k’eyen.
PRECEDER v: Paybe, biin táanil, máan táanil.
PRECIO m: Tojol.
PRECIOSO, A adj: Jats’uts, (m) ki’ichkelem, (f)ki’ichpam.
PRECOZ adj: peew.
PREDICAR v: Tseek.
PREFERIR v: Icht.
PREGONAR v: K’a’ay.
PREGUNTAR v: K’áat, k’áat chi’.
PREMATURO, A adj: Ma’ chuka’an u k’iini, ma’ k’ucha’an u k’iini’
PREMEDITACIÓN f: Tuukul u tukla’al wáa ba’ax táanil ti’ u meenta’al.
PREMIAR v: Bo’ol.
PRENDER v: Maach, cháach.
PREÑADA f: Yo’om.
PREÑEZ f: Yo’om, yo’omtal.
PREPARAR v: Beet, meen.
PRESAGIAR v: Tomoj chi’, tomok chi’
PRESENCIA f: Táan, tu táan.
PRESENTIR v: Kóojol, kóojol.
PRESERVAR v: Ta’ak.
PRESIDENTE m: Nojoch jalach wíinik.
PRESIONAR v: (-físicamente) Ts’aal, peets’.
PRESO, A adj: K’ala’an.
PRÉSTAMO m: Páay, majan.
PRESTAR v: Páay, majan.
PRESUMIR v: U’uyba nojchil, u’uyba noj ba’al.
PRETENDER v: K’aat.
PRIMAVERA f: Yáax k’iin.
PRIMER, O, A adj: Yáax, táanil.
PRIMICIA f: Jolbes.
PRIMO, A m, f: (m)-mayor) ka’ suku’un, (f,mayor) ka’ kiik, (m, f menor) ka’ íits’in.
PRINCIPIAR v: Káajal, lékel, chúunpajal, jo’op’ol.
PRINCIPIO m: Chuun, káajal.
PRINGAR v: Wiits’.
PRISA f: Séeb, sséebil, séeba’an.
PRIVAR v: Luk’s, tseel.
PROBAR v: Túun, túum.
PROBLEMA m: Toop
PROCLAMAR v: A’al, ts’aa ojéetbil.
PRODUCIR v: Ts’aa, antal.
PROFESOR, A m, f: Kaambesaj, kaansaj.
PRÓFUGO, A adj: May puuts’ul.
PROFUNDO, A adj: Taam.
PROHIBIR v: Weet’
PRÓJIMO m: Láak’, éet wíinikil.
PROLETARIO, A m, f: Meeyjil máak, kolnáal.
PROMULGAR v: A’al, ts’aa ojéetbil.
PRONTO adv: Séeb, jáan.
PROPAGAR v: Ya’abtal, nojochtal.
PROPIEDAD f: Ti’il, tia’al.
PROPIO, A adj: Tia’al.
PROSTITUTA f: Káakbach, (x)káakbach.
PROTECTOR adj: Aantaj, kanan.
PROTEGER v: Kalan, kanan, baal.
PROVINCIA f: Chan kaaj, peten lu’um, káakab.
PROVOCAR v: Kaxan ba’ate’el, kaxan k’uuxil; kéex.
PODRIR v: Tu’tal, tu’taj.
PUEBLO m: Kaaj.
PUERCO, A m, f, zool: K’eek’en, (m) beel, (f) xleech.
PUERTA f: Joonaj, jool naj.
PUJAR v: Áakam, men muuk’.
PULGA f, zool: Ch’ik.
PULGAR m: (dedo de la mano) Na’ k’ab.
PULGÓN m, zool: Pok’ol.
PULIR v: Jaab, jabalkun.
PULMÓN m: Sak óol, sot’ot, soorot’.
PULSERA f: K’aap.
PULVERIZAR v: P’uuy, juuch’.
PUMA m, zool: Koj.
PUNTA f: Ni’, xuul, p’iich.
PUNZAR v: Juup’, loom, ts’oop.
PUÑADO m: Lóoch’, óok, láap’.
PUÑO m: Wol k’ab, tap’ k’ab.
PUPILA f: Neek’ ich.
PUS m: Puj.





Regresar
  © Universidad Autónoma de Yucatán
Centro de Investigaciones Regionales "Dr. Hideyo Noguchi"
Unidad de Ciencias Sociales
Dirección General de Desarrollo Académico