Hoy es: Viernes, 19 de Abril de 2024
inicio
Inicio A B C CH D E F G H I J K L LL M N Ñ O P Q R S T U V X Y Z

E

E f: Le ts’íib je’ela’ je’ bix u juum ich maayae’ bey xan u juum ich káastlan t’aan.
ECLIPSE m: (de sol o de luna) U chi’ibal k’iin wáa uj.
ECO m: Eets’
ECHAR v: Ch’iin, puul.
EDAD f: Ja’abil.
EDIFICAR v: Wa’akun, líik’s, meent.
EDIFICIO m: Nojoch naj menta’an yéetel pak’.
EDUCACIÓN f: Ka’ambes, kaans
EDUCAR v: Kaans, ka’ambes.
EFECTUAR v: Meen, úuchul.
EGOÍSTA adj: Ts’u’ut.
EJIDO m: U k’áaxil kaaj, u lu’umil kaaj.
El art: Ts’íib ku bin táanil ti’ junp’éel k’aaba’ tia’al u ye’esik xiib yéetel chéen juntúul wáa junp’éel.
ÉL pron: Leti’.
ELÁSTICO, A adj: Saats’, sasats’ki.
ELEGANTE adj: Jats’uts, ki’ichkelem.
ELEGIR v: Téet, yéey,
ELEVAR v: Na’aks, ch’úuy, ka’analkun líik’s.
ELIMINAR v: Jóok’s, lúuk’s xu’uls.
ELOTE m: bot: Nal.
ELLA pron: Leti’ le t’aan je’ela’ chéen utia’al xch’up wáa ko’olel.
ELLO pron: Le ts’iib je’ela’ ku meyaj tia’al u ye’esa’al u k’aaba’ xiib bey xan xch’up.
EMBARAZAR v: Yo’omkin, yo’omtal.
EMBARRO m: Pak’ lu’um.
EMBELLECER v: Jats’utskin, jats’utskun.
EMBESTIR v: K’óoch.
EMBORRACHAR v: Káalkun káaltal.
EMBROCAR v: Nook, noktal, nokkin.
EMBRUJAR v: Wáayt, pul ya’aj.
EMBUDO m: But’ub.
EMBUTIDO m: Buut’, but’a’an.
EMBUTIR v: Buut’, chook’.
EMIGAR v: Jóok’ol, biin.
EMOCIÓN f: Ki’imak óol.
EMPACAR v: Paak, wool.
EMPACHAR v: T’iit’, t’iit’tal.
EMPALIZADA f: Kolóojche’, kolóoxche’.
EMPANADA f: Chancham.
EMPAPAR v: Ch’uul, popo’kin.
EMPAREJAR v: Keet, táaxkun, táats’kun.
EMPATAR v: Tsaay, taak’.
EMPEINE m: Pach ook.
EMPELLA f: Tsaats, polkil.
EMPEÑAR v: P’at ba’al yóo’lal taak’in.
EMPEZAR v: Chúunbes, chúunpajal, káajal, léekel.
EMPINAR v: Jottal, xaktal, jotkin.
EMPÍRICO, A adj: Chéen kambil.
EMPLEADO, A m, f: Meyaj máak
EMPOLVAR v: Póos lu’um, tóos lu’um.
EMPOLLAR v: Pajkun, pakkun júuk.
EMPUJAR v: Léench’in, túulch’in
EMPUÑAR v: Maach, laap’ láap’ k’ab.
EN prep: Ti’, tu.
ENAMORAR v: Yaakun.
ENANO, A m, f: Aklax, kaabal baakel.
ENCAJAR v: Ooks, laap, nuup’, k’aap, juup.
ENCARCELAR v: K’aal.
ENCARECER v: Ko’ojkin.
ENCARGAR v: K’uben.
ENCARGO m: K’uben.
ENCARNAR v: Buy bak’.
ENCENDER v: T’aab, joop.
ENCERRAR v: K’aal.
ENCÍA f: Chuun koj.
ENCIMA adv: Óok’ol.
ENCLENQUE adj: P’eex.
ENCOGER v: Moots.
ENCOMENDAR v: K’uben
ENCONTRAR v: Kaxan, iil, naktáan.
ENCORVAR v: P’uum, waats’, looch, p’ooj.
ENCUBRIR v: Ta’ak.
ENCUERAR v: Tsel nook’, pit nook’, luk’s nook’, chaknúul.
ENDEBLE adj: Bi’ich’.
ENDEMONIAR v: Okol kisin ti’ máak.
ENDEREZAR v: Tojkin, taats’, tats’kun.
ENDULZAR v: Ch’ujukkin.
ENDURECER v: Chichkun, chichtal, nolba.
ENEMIGO, A adj: Ch’a’ k’uxta’an
ENÉRGICO, A adj: Chich.
ENFERMAR v: K’oja’ankun, k’oja’antal.
ENFERMEDAD f: K’oja’anil.
ENFERMO, A adj: K’oja’an.
ENFLAQUECER v: Ts’ooy, ts’o’oyol, bek’echtal, bi’ich’tal.
ENFRENTE adv: Aktáan, táan.
ENFRIAR v: Síiskun, síistal, ke’eltal.
ENFURECER v: P’u’ujkin, p’u’ujs.
ENGALANAR v: Jats’utskin, jats’utskun.
ENGANCHAR v: Lechkun, leech.
ENGAÑAR v: Tuus.
ENGAÑO m: Tuus.
ENGARROTAR v: Lot’ kéej, loot’.
ENGORDAR v: Polokkin, polokkun
ENHEBRAR v: Juul.
ENHILAR v: Juul.
ENJAMBRE m: Múuch’ kaab.
ENJAULAR v: K’aal, k’aal tu che’.
ENJUAGAR v: Tíix ja’, chaal
ENOJAR v: K’uux, p’uuj,
ENORME adj: Nojoch
ENRAMADA f: Makan.
ENREDAR v: Baak’, babak’.
ENROLLAR v: Koots’ koop, biil.
ENROSCAR v: Koop, koots’ biil
ENSALADA f: Xe’ek.
ENSARTAR v: Juul, loom.
ENSEGUIDA adv: Séeb.
ENSEÑAR v: Kaans, ka’ambes.
ENSUCIAR v: Kukul lu’umt, éek’kun.
ENTENDER v: Ch’a’ un’uk, na’at
ENTERO, A adj: Túulis, chika’an chúuka’an.
ENTERRAR v: Muuk.
ENTONCES adv: Le túun, je’ túun .
ENTRAÑA f: Jobnel
ENTRAR v: Okol, máan
ENTRE prep. Ich, ichil, yáam, káap.
ENTREGAR v: K’uub, ts’aa.
ENTRETENER v: Náay, náays óol.
ENTREVISTAR v: K’áat chi’.
ENTUMECER v: Si’istal.
ENUMERAR v: Xook.
ENUNCIAR v: A’al.
ENVASAR v: T’ooj, buut’
ENVEJECER v: Ch’íijil.
ENVÉS m: Paach.
ENVIAR v: Túux.
ENVIDIA f: Yaj óol, ts’íibol.
ENVIDIAR v: Ts’iibol, yaj óol.
ENVIUDAR v: P’áatal tu juun; (m)kíimil atan, (f)kíimil íicham.
ENVOLTORIO m: To’, teep’.
ENVOLVER v: To’, teep’, wool.
EPIDEMIA f: Báan kíimil, jáay kíimil, báan k’oja’antal, jáay k’oja’antal.
EPIDERMIS f: Oot’, oot’el.
ÉPOCA f: K’iin, k’iinil.
EQUIPAJE m: Kuuch.
EQUIVOCAR v: Tu’ubul, sa’atal.
ERA f: K’iin, k’iinil.
ERGUIR v: Wa’akun, tojkin, t’echkun.
ERIZAR v: Xíib, xi’ix mukuy.
ERIZO m, zool: K’i’ix ooch, k’i’ix pach ooch.
ERMITAÑO m: May kaja’an tu juun je’ tu’uxake’.
ERROR m: K’aas, ma’ ma’alobi’, ma’ beyi’.
ERUCTAR v: Keeb.
ERUPCIÓN f: K’aak’, pawo’.
ESCALDAR v: Mak’, xaak.
ESCALERA f: Eeb.
ESCAPAR v: Púuts’ul, biin.
ESCARABAJO m, zool: Kuklim, kuklim ta’.
ESCARBAR v: Páan, k’ooy, buuk’, pa’as.
ESCARPA f: T’o’ol pak’.
ESCASEAR v: Mina’antal.
ESCASEZ f: U p’áatal mina’an wáa ba’ax.
ESCLAVO, A adj: Paalitsil, máak ku meyal tia’al máax manej; (J)k’oos.
ESCOBA f: Míis, míisib.
ESCOGER v: Téet, yéey, xíix.
ESCONDER v: Ta’ak, baal.
ESCOPETA f: Ts’oon.
ESCORAR v: Tsool.
ESCORPIÓN m, zool: Síina’an.
ESCOZOR m: Saak’, saak’il, elel.
ESCRIBIR v: Ts’íib.
ESCRITURA f: Ts’íib, ts’íibil.
ESCROTO m: Chíim.
ESCUCHAR v: U’uy.
ESCUELA f: Najil xook, kúuchil kaansaj.
ESCUPIR v: Túub, jáak túub.
ESE, A adj: Lelo’, le je’elo’.
ESFORZAR v: Men muuk’, ts’aa óol.
ESMERIL m: Juux.
ESÓFAGO m: Úul, u beel janal, u bejil janal.
ESPALDA f: Pu’uch, paach.
ESPANTAPÁJAROS m: Bojol.
ESPANTAR v: Ja’as, ja’as óol, jak’óol.
ESPANTO m: Wáay, ba’ba’al.
ESPAÑOL, A adj: Káastlan, káastran.
ESPARCIR v: K’iit, t’iit’, t’óot’, tóos.
ESPECTRO m: K’aasi ba’al.
ESPEJO m: Néen.
ESPELÓN m, bot: Xpéelon.
ESPERANZA f: Alab óol.
ESPERAR v: Pa’at, alab óol.
ESPESO, A adj: Tat, lolomki.
ESPESURA f: Piim, tatil, piimil, su’.
ESPÍA m, f: Ch’úuk.
ESPIGA f: Yi’ij.
ESPIGAR v: Yi’ijankil, p’o’chajal.
ESPINA f: K’i’ix.
ESPINILLA f: Tselek, baakel t’óon.
ESPINO m: K’i’ix.
ESPÍRITU m: Pixan, óol.
ESPOSO, A m, f: (m)íicham, (f)atan
ESPULGAR v: Ch’íich’, xíix.
ESPUMA f: Oom.
ESQUELETO m: Baakel.
ESQUINA f: Ti’its, tu’uk’
ESQUIVAR v: Jeech.
ESTABLECER v: Káajal, chúunbes, chunpajal, jeets’.
ESTABLO m: U najil tu’ux ku k’a’alal wakaxo’ob yéetel xan tsíimino’ob.
ESTACA f: Ts’op che’.
ESTACAR v: Ch’ik che’.
ESTACIONAR v: Wa’atal, je’elel.
ESTAFADOR, A m, f: Ookol.
ESTAFAR v: Ookol.
ESTALACTITA f: Ch’ak xiix.
ESTALAGMITA f: Ch’ak xiix.
ESTALLAR v: Waak’, wáak’al, tuup’.
ESTAMPAR v: Ts’aal, taak’.
ESTANCAR v: Wa’atal; xu’ulul, níikil, nikkun.
ESTAR v: Antal
ESTATURA f: Baakel.
ESTE m: Lak’in.
ESTERNÓN m: Baakel tseem.
ESTIÉRCOL m: Ta’
ESTIRAR v: Saats’, t’iin, tiich’, siin.
ESTOFADO m: Mak kuum
ESTÓMAGO m: Tsuuk, tsuukel, nak’
ESTORNUDAR v: Je’síim.
ESTRANGULAR v: Bits’ kaal, jich’ kaal, bits’ yúul.
ESTREGAR v: Jaax, báay, ji’, cho’, paats’.
ESTRELLA f: Eek’.
ESTRENAR v: U ts’a’abal wáa u meyaj túumben ba’al.
ESTREÑIMIENTO m: K’al ta’
ESTUCHE m: Piix, ba’as
ESTUDIAR v: Xook, kaanbal.
ESTÚPIDO, A adj: Ma’ na’at, tsu’uy pool, chich pool.
ETERNO, A adj: Mina’an u káajal mix u xuul; jach xaan.
EUNUCO m: May tsela’an u ye’el u keep.
EVACUACIÓN f: Jóok’s; ta’.
EVACUAR v: Jóok’s ta’.
EVAPORAR v: Saap’
EVASIÓN f: Púuts’ul.
EVOCAR v: K’a’as.
EXACTO, A adj: Beey, beyo’, juch beyo’; jach tu p’iis, jach leti’, p’elech.
EXAMINAR v: Ch’óoch’, k’aat, ch’a’ t’aan, xa’ak.
EXCAVAR v: Páan.
EXCEDER v: Tiip’, tíip’il, máan, píit máan.
EXCESO m: Maanal, tiip’il, ya’abil.
EXCITACIÓN f: Ko’, ko’il, taakkun.
EXCITAR v: Taaktal, taakkun, taajkun.
EXCUSADO m:Naj táankaj kúuchil ta’.
EXHIBIR v: E’es.
EXIGIR v: K’áat.
EXISTIR v: Antal, kuxtal.
EXPENDIO m: Tu’ux ku yúuchul koonol.
EXPERTO, A adj: Jach kaanbanaja’an; máak u jach yojel junp’éel ba’al.
EXPLICAR v: Tsool, tsol t’aan.
EXPLORAR v: Ch’óoch’, iil, kaxan.
EXPLOSIÓN f: Wáak’al, waak’.
EXPLOTAR v: Waak’, wáak’al, xíik, xíikil.
EXPONER v: E’es, ts’aa cha’anbil, ts’aa iibil.
EXPRIMIR v: Yaach’, yeets’, peets’.
EXPULSAR v: Jóok’s, puul.
EXTENDER v: Siin, xiit’, t’iin, jaay, jaykun.
EXTERIOR adj: Paach, paachil, táankab, táanxel.
EXTERMINAR v: Ts’o’oks, xu’uls, ch’eej, kíims.
EXTRAER v: Jóok’s, jook.
EXTRANJERO, A m, f: Táanxel máakm táanxel kaajil.
EXTRAVIAR v: Saat.
EXTREMO, A adj: Xuul, ni’, ts’ook, p’iich.
EYACULACIÓN f: Taak, k’uchul, u’ul.
EYACULAR v: Taal, k’uchul, u’ul, kóojol.





Regresar
  © Universidad Autónoma de Yucatán
Centro de Investigaciones Regionales "Dr. Hideyo Noguchi"
Unidad de Ciencias Sociales
Dirección General de Desarrollo Académico