Hoy es: Viernes, 19 de Abril de 2024
inicio
Inicio A B C CH D E F G H I J K L LL M N Ñ O P Q R S T U V X Y Z

C

C f: U yóoxp’éel ts’íib yan ti’ káastlan t’aan.
CABAL adj: Chuka’an, chúuka’an, p’elech.
CABALGAR v: Nat’ tsíimin, xiimbal yóok’ol tsíimin.
CABALLERO m: Ts’uul.
CABALLETE m: Jo’ol naj che’.
CABALLO m, zool: Tsíimin.
CABAÑA f: Paasel.
CABAÑUELAS f: Xok k’iin.
CABARET m: U najil tu’ux ku káaltal yéetel ku yóok’ot máak.
CABECILLA m: Poolil, jo’olil.
CABELLO m: Tso’otsel pool, tso’otsel jo’ol.
CABER v: Je’ u páajtal u yokol ti’ uláak’ ba’ale’.
CABEZA f: Pool, jo’ol.
CABO m: Jo’ol, ni’, iit, xuul, ts’ook, yala’.
CACA f: Ta’.
CACAO m, bot: Kakaw.
CACAREAR v: Totojk’e’.
CACERIA f: Ts’oon, p’uuj.
CACIQUE m: Jalach wíinik, tatich, batab.
CACHETADA f: Pe’ laj, pa’ laj.
CACHETE m: P’u’uk.
CACHORRO, A m, f: Aal, mejenil.
CACHUCHA f: P’óok.
CADÁVER m: Kimen.
CADERA f: T’eet’.
CADUCAR v: Úuchbental, ch’iijil,
CAER v: Lúubul, báanal, júutul.
CAFÉ m: Káapej.
CAGALERA f: Wach’ iit, k’áaxil.
CAGAR v: Ta’
CAIMÁN m, zool: Áain, áayin.
CAJA f: Máaben, ba’as.
CAJETE m: Lak, k’at.
CAJÓN m: Máaben.
CAL f: Ta’an.
CALABAZA f: K’úum, (x)ka’.
CALABAZO m: Chúuj.
CALABOZO m: k’alab che’, k’alab máaskab.
CALAMBRE m: Lot’ kéej.
CALAMIDAD f: Noj yaj.
CALANDRIA f, zool: Sak chik.
CALAR v: K’uup, jáat k’up.
CALAVERA f: Baakel pool.
CALCAÑAL m: Tuunkuy.
CALCAÑAR m: Tuunkuy
CALCE m: No’ox.
CALCINAR v: Ta’ant.
CÁLCULO m: Mejen tuunich ku yantal tu beel u wiix máak.
CALDO m: K’aab, ja’il.
CALENTAR v: K’íin, chokokiin.
CALENTURA f: Chokwil, chokwij
CÁLIDO, A adj: Chokoj.
CALIENTE adj: Chokoj.
CALMA f: Kukupkij, jeets’.
CALMAR v: Jeets’ kuup, ch’een.
CALOR m: Ooxol.
CALOSTRO m: Yáax k’aab yiim ko’olel wáa ch’upi ba’alche’ ku ts’aik ti’ u yaal.
CALUMNIA f: Líik’saj t’aan, a’al ba’al, a’al t’aan.
CALUMNIAR v: Líik’saj t’aan, a’al ba’al.
CALVO, A adj: K’olis, t’ooroch.
CALZADO m: Xanab.
CALZAR v: Ts’aa xanab, taak’ xanab.
CALZÓN m: Eex.
CALZONCILLO m: Kul eex.
CALLAR v: Mak chi’
CALLE f: Beel.
CALLO m: T’aajam.
CAMADA f: Pakab.
CAMBIAR v: Jeel, k’eex.
CAMBIO m: Jeel, k’eex.
CAMINAR v: Xíimbal, xíinbaj,
CAMINO m: Beel, bej.
CAMISA f: Kóoton.
CAMOTE m: Iis.
CAMPESINO, A m, f: (j)Kol náak, (x)kol náal.
CAMPO m: K’áax.
CANA f: Sak tso’ots, sak pool.
CANASTA f: Xaak, xúuxak.
CANASTO m: Xúux, xúuxak.
CANCIÓN f: K’aay.
CANCHAf: U kúuchil u báaxta’al ‘boola’ wáa wóolis.
CANDELA f: K’aak’.
CANÍBAL adj: Mak ku jaantik u yéet máakil.
CANINO, A adj: Peek’, peek’il.
CANJEAR v: K’eex.
CANOA f: Cheem
CANSAR v: Ka’anal.
CANTAR v: K’aay
CÁNTARO m: P’úul.
CANTIDAD f: Ya’ab, ya’abach, ya’abil, nojochil.
CANTIL m, zool: Wol poch’.
CANTINA f: Kúuchil tu’ux ku ko’onol yéetel ku yu’uk’ul ba’al ku káalkuntik máak.
CANTO m: K’aay
CAÑA f, bot: Jíim, ch’ujuk jíim; jalal, sak’ab.
CÁÑAMO m: K’uuch.
CAÑARROZA f: Sak’ab kool.
CAÑO m: Beel ja’
CAOBA f, bot: Punab.
CAPA f: Yáal.
CAPACITAR v: Ka’ans, kaanbes.
CAPAR v: U xo’otol u ye’el u keep ba’alche’ wáa máak
CAPATAZ m: mayol
CAPITALmf: Taak’in, noj kaaj
CAPITÁN m: Nojochil.
CAPÓN m: Mina’an u ye’el u keep.
CAPULLO m: Úuntulis, úunturis.
CARA f: Ich.
CARABINA f: Ts’oon
CARACOL m, zool: Juub; úurich.
CARAPACHO m: Sóol, maak.
CARBÓN m: Chúuk.
CARCAJADA f: Che’ej, jaja’ che’ej, k’a’am che’ej.
CARCOMER v: Néet, nóot’, níich’, biis, sib.
CARECER v: Mina’an.
CARGA f: Kuuch, k’óoch.
CARGAR v: Kuuch, k’óoch.
CARGO m: Kuuch
CARICIA f: Báay.
CARIDAD f: Máatan, síij.
CARIES f: Joolol koj, laab koj.
CARIÑO m: Yaakun.
CARMÍN m: Chak chak, jach chak, seen chak.
CÁRCEL f: K’alab che’, k’alab máaskab.
CARDENAL m, zool: Chak ts’íits’ib.
CARDO m, bot: Múul.
CARNE f: Bak’
CARNERO m, zool: Taman.
CARNICERO m: (J)kon bak’.
CARO, A adj: Ko’ok.
CARPINTERÍA f: U kúuchil u meenta’al ba’alo’ob yéetel che’
CARPINTERO m: (J)Pool che’, (J)men ba’alo’ob, yéetel che’.
CARRERA f: Áalkab.
CARRETERA f: Bej, noj bej
CARRILLO m: Balak’
CARRIZO m, bot: Jalal.
CARTA f: Ts’iibil ju’un.
CARTÍLAGO m: Muun bak, muumun bak.
CARTUCHO m: Yóol ts’oon.
CASA f: Naj, taanaj, otoch.
CASAMIENTO m: Ts’o’okol beel.
CASAR v: Ts’o’okol beel.
CASCABEL f: zool: Tsáab kaan.
CÁSCARA f: Paach, sóol,
CASCARÓN m: Sóol je’.
CASCO m: Maay.
CASI adv: Óolak, óoli’, ta’aytak, k’as
CASPA f: Ta’ pool.
CASTA F: Ch’i’ibal.
CASTELLANO m: Káastlan, káastran.
CASTIGAR v: Jaats’, toop.
CASTILLO m: Nukuch naj.
CASTRAR v: U tse’elel u ye’el u keep ba’alche’ wáa xiib.
CATAR v: Túunt.
CATARATA f: Sak t’aj, buy ich
CATARRO m: Se’en.
CATÁSTROFE f: Loob.
CÁTEDRA f: Kaans, kaanbes.
CAVERNA f: Áaktun, sajkab.
CAZA f: Ts’oon, chuuk.
CAZADOR, A m, f: Máak ku bin ts’oon, p’uuj wáa chuuk.
CAZAR v: Ts’oon, p’uul, chuuk.
CEBAR v: Tséen, polokkin, polokkun.
CEBÚ m, zool: Wakax yan u p’uus.
CEDRO m, bot: K’u’che’.
CEGAR v: Ch’óopchajal, ch’óopkin.
CEGUERA f: Ch’óopil, ch’óoptal.
CEIBA f, bot: Ya’axche’.
CEJA f: Mojton.
CELESTE adj: Ka’an.
CÉLIBE adj: Ma’ ts’oka’an u beeli’.
CEMENTERIO m: Kúuchil tu’ux ku mu’ukul kimeno’ob.
CENA f: Ook’in janal.
CENAR v: U janal máak oka’an k’iin.
CENIT m: Chúumuk ka’an, chúumuk k’iin.
CENIZA f: Ta’an.
CENOTE m: Ts’ono’ot.
CENTINELA m, f: May ku kalan
CENTRAR v: Ts’aa chúumuk wáa ba’ax
CENTRO m: Chúumuk, táan chumuk, ts’u’.
CENZONTLE m:, zool: Sak chik.
CEÑIDOR m: K’ax nak’, jichnak’.
CEÑIR v: K’aax, jeep’, jiich’, t’iin.
CEPILLAR v: Jo’och, púus, súus.
CERA f: Lokok, iis.
CERCA f: Suup’.
CERCA adv: Naats’,
CERCAR v: K’al paach, bak’paach, suup’, koot.
CERCO m: Suup’, koot.
CERDO m, zool: K’éek’en.
CEREBRO m: Ts’o’om.
CERILLO m: Jiri’ich joop.
CERO m: Mixba’al.
CERÚMEN m: Ta’ xikin.
CERVATILLO m, zool: Aal kéej.
CERVIZ f: Kúul kaal, pachkab.
CERRAR v: K’aal, ch’oot, maak.
CERRO m: Pu’uk, wiits, múul.
CESAR v: Jáawa, ts’o’ok, ch’éen.
CÉSPED m: Su’uk.
CESTO m: Xáak, xúuxak.
CICATRIZ f: Buy bak’.
CICLÓN m: Chak iik’.
CIEGO, A adj: Ch’óop.
CIELO m: Ka’an.
CIEMPIÉS m, zool: Chimes, tsemes.
CIÉNEGA f: Áak’al, áak’alche’, chak luuk’.
CIERTO, adj: Jaaj, beey,
CIERVO, A m, f, zool: Kéej.
CIGARRA f, zool: Ch’och’lim, ch’och’lem.
CIGARRO m: Chamal.
CIGARRÓN m, zool: Koochol.
CIMA f: P’iich.
CIMBRAR v: K’ool, jaats’, wich’
CIMENTAR v: Eets’, jeets’, akkun.
CIMIENTO m: Chuun pak’.
CINCHA f: K’ax nak’.
CINCHAR v: K’aax.
CINE m: Cha’an.
CÍNICO, A m, f: Ma’ subtal máak.
CÍRCULO m: Wóolis.
CIRICOTE m, bot: K’óopte’.
CIRIO m: Nojoch kib.
CIRUELA f, bot: Abal.
CITA f: T’aanbail; k’iin ku ya’aliko’ob yan u yilkuba máako’ob ti’ junp’éel tu’ux.
CITAR v: U ya’ala’al tu’ux yéetel ba’ax k’iin kun u yiluba máako’ob; t’aanbail.
CIUDAD f: Noj kaaj, nojoch kaaj
CIVILIZAR v: Kaambes, kaanbes.
CLAMAR v: Awat, táataj awat.
CLAMOR m: Awat.
CLARA f: Sakil je’.
CLAREAR v: Sáastal, sáasital.
CLARIDAD f: Sáas, sáasil.
CLARO, A adj: Sáas, sáasil.
CLASE f: Xook.
CLASIFICAR v: Tsool.
CLAUSURAR v: K’aal, ts’o’oks
CLAVAR v: Baaj, ch’iik, ts’oop.
CLAVÍCULA f: U ni’ baakel tseen; puytáanil.
CLÉRIGO m: (J)K’iin, yuum k’iin.
CLERO m: (J) K’iino’ob, yuum k’iino’ob.
CLIENTE m, f: (J)Maab, (x)Maan.
CLIMA m: K’iin.
CLÍTORIS m: U yaak’ peel.
CLOQUEAR v: Totojk’eb, totok k’eb.
COA f: Lóobche’, lóo’che’
COAGULAR v: Lakbal, síistal, olomtal.
COATI m, zool: Chi’ik.
COBARDE adj: Sajak, saj óol, saj lu’um.
COBERTOR m: Teep’.
COBIJA f: Teep’.
COBIJAR v: Piix, teep’
COBRAR v: Mol p’aax, u ch’a’abal u tojol, koonol wáa meyaj.
COCER v: Chaak, tajankun.
COCINA f: K’óoben.
COCINAR v: Chak janal, meen janal.
COCODRILO m, zool: Áain, áayin.
COCOYOL m, bot: Tuk’
COCHINO, A m, f, zool: (m)Kéek’en, (f) (x)leech.
CODORNIZ f, zool: Beech’,
COGER v: Ch’e’ maach.
COGOLLO m: Óol, k’u’uk.
COGOTE m: Pachkab.
COITO m: Ts’iis, naach’, taal.
COJEAR v: Kojk’alak, tomchalak
COLA f: Nej.
COLADOR m: Cháanchab.
COLAR v: Cháach, máayt.
COLGAR v: Ch’uuy, leech.
COLIBRÍ m, zool: Ts’unu’un.
COLINA f: Pu’uk, búu’tun, chan wiits.
COLMENA f: Jobon.
COLMILLO m: Ts’a’ay.
COLOCAR v: Ts’aa.
COLOR m: Boon, boonil.
COLORADILLA f, zool: Chek’ech chak peech, chek’ex.
COLUMNA f: T’o’ol, tsool.
COMA m: Yaajtal, muk’yaj.
COMADREJA f, zool: Sáabin.
COMAL m: Xamach.
COMBATE m: Ba’ate’el, ba’ate’il
COMBATIR v: Ba’ate’el.
COMEDOR m: Kúuchil janal.
COMEJÉN m, zool: K’amas.
COMENZAR v: Káajal, jo’op’ol, léekel, chúunpajal.
COMER v: Janal.
COMERCIAR v: Koonol.
COMETA m: Buts’ eek’
COMEZÓN f: Saak’, saak’il.
COMIDA f: Janal, o’och.
COMIENZO m: Chúunpajal, káajal, léekel, jo’op’ol.
COMISURA f: Tu’ux ku táak’al wáa ba’ax; xaay chi’.
COMPAÑERO, A m, f: Láak’ nuup, éet.
COMPAÑÍA f: Éet, éetel, iknal, láak’in.
COMPARAR v: Keet, éet p’iis.
COMPLETAR v: Chúukbes.
COMPLETO, A adj: Chuup. Chúuka’an,
COMPONER v: Ma’alobkun, utskiin.
COMPRA f: Maan.
COMPRADOR, A m, f: May ku maan, (J)maan, (x)maan.
COMPRAR v: Maan.
COMPRENDER v: Na’at.
COMPRESIÓN f: Yoot’, peech’ peets’.
COMPRIMIR v: Chchankun, mejenkun, peech’, peets.
COMUNICAR v: A’al, t’aan.
CONCAVIDAD f: Yaam, k’óom taam.
CONCEBIR v: Yo’omtal
CONCEDER v: Ts’aa.
CONCENTRAR v: Much’kiin, mool.
CONCEPTO m: Na’at, tuunkul.
CONCERTAR v: Ma’alobkin, utskiin.
CONCIENCIA f: Na’at, tuukul.
CONCLUIR v: Ts’o’ok, ts’o’okol.
CONCLUSIÓN f: Ts’o’okol
CONCURRIR v: Much’tal.
CONCHA f: Sóol, paach.
CONDENA f: Bo’ol k’eban, xot’ k’iin.
CONDENADO, A adj: Paula’an u k’iin, xota’an u k’iin
CONDENAR v: Xot’ k’iin, pul k’iin.
CONDIMENTAR v: Xa’ak, ts’aaxa’ak.
CONDIMENTO m: Xa’ak’.
CONDISCÍPULO, A m, f: Éet xook.
CONDONAR v: Sa’as k’eban.
CONDUCIR v: Biis, aktáant.
CONECTAR v: Nuup’, nuup.
CONEJO m, zool: T’u’ul.
CONEXIÓN f: Nuup, nuup’.
CONFERENCIA f: t’aan, tsikbal.
CONFERIRv: Ts’aa, k’uub.
CONFESAR v: A’al k’eban, tsol k’eban.
CONFESIÓN f: A’al k’eban, tsolk’eban.
CONFIADO, A adj: Alab óol.
CONFIAR v: Alab óol
CONFLICTO m: Ba’ate’el, ba’ate’il.
CONFUNDIR v: Sat óol xa’ak’ pajal.
CONGELAR v: Síiskun, síistal
CONGREGACIÓN f: Múuch’.
CONGREGAR v: Much’kin, mulkin.
CONJUNTAR v: Much’kin, mulkin.
CONJUNTO m: Múuch’.
CONMEMORAR v: K’iinbes.
CONMOVER v: Péeks óol
CONOCER v: K’aj óol, ojéelt.
CONOCIMIENTO m: Na’at, Ojel, tuukul; k’aj óolal
CONSEJERO, A m, f: Tsol xikin.
CONSENTIR v: Cha’; u p’a’atal u meenta’al je’ ba’axake’.
CONSERJE m: (J)Kanan, (J)Kalan.
CONSERVAR v: Kanáan, kaláan, líik’s.
CONSOLAR v: Náays óol
CONSOLIDAR v: Chichkuun
CONSOMÉ m: K’aab bak’, ja’il bak’.
CONSORTE m, f : (m)íicham, (F) atan.
CONSTELACIÓN f: Eek’o’ob u tsolmubao’ob.
CONSTRUCCIÓN f: Beet, meent, líik’s
CONSTRUIR v: Beet, meent, wa’akun, líik’s.
CONSULTAR v: K’áat chi’.
CONSUMAR v: Ts’o’okol.
CONSUMIR v: Xuup.
CONTAGIAR v: Paak’, taak’,. Tsaay.
CONTAMINAR v: K’askuun.
CONTAR v: Xook; tsikbal, a’al.
CONTENER v: Biis, ba’al.
CONTENTAR v: Ki’imakkun.
CONTENTO, A adj: Ki’imak óol, ki’ki óol, ki’imak.
CONTESTAR v: Nuuk.
CONTIGUO, A adj: Éet chi’, tutséel.
CONTORNO m: Bak’ paach.
CONTRAER v: Moots, moot,
CONTRIBUCIÓN f: Bo’ol, áant, áantaj.
CONTRIBUIR v: Áant, áantaj, bo’ol.
CONVALECER v: Ch’a’ muuk’, ch’a’ óol, utstal.
CONVERSACIÓN f: T’aan, tsikbal.
CONVERSAR v: T’aan, tsikbal.
CONVERTIR v: Suut, k’eex.
CONVIDAR v: Múul janal.
CONVIVIR v: Múuch’ kuxtal, múul kuxtal, éet kajtal.
CONVOCAR v: T’aan, t’aanbaj, t’aanbail.
CONVULSIÓN f: Lo’ot’ol.
CÓNYUGE m, f: (m)íicham, (f)atan.
COPETE m: P’oot.
COPIAR v: U meenta’al junp’éel ba’al je’ex uláak’e’.
CORAJE m: Ts’íikil, p’u’ujul.
CORALILLO m, zool: Kalam.
CORAZÓN m: Puksi’ik’al.
CORCHAR v: Jaax, bal k’ab, ch’oot.
CORCHO m: Mak’.
CORDERO m, zool: Chan taman.
CORDILLERA f: Pu’uk, wits.
CORDÓN m: K’ax táab chan suum, k’uuch.
CORO m: Múul k’aay, múuch’ k’aay.
CORRAL m: Kúuchil tu’ux ku k’a’alal ba’alche’o’ob je’ex
CORREA f: K’axnak’.
CORRECAMINOS m, zool: K’úumk’umi.
CORREGIR v: Utskiin.
CORRER v: Áalkab.
CORRETEAR v: Áalkabans, áalkabkun, áalkabt.
CORRIDA f: Áalkab; pay wakax.
CORNEAR v: K’óoch.
CORNUDO, A m, f: Máak ku tu’usul tumen yatan wáa u yíicham.
CORROER v: Waay, ma’as.
CORSARIO, A m, f: May ku yookol ich k’áak’náab.
CORTAR v: Ch’aak, xoot, xoot’, k’uup.
CORTE m: Ch’aak, xoot, xoot’, k’uup.
CORTEZA f: Sóol, paach.
CORTO, A adj: Kóom, xoot’ xuut’
CORVA f: Looch, p’uus, waats’, wuuts’.
COSA f: Ba’al, ba’ax.
COSECHA f: Jooch, mool, uux, t’ook.
COSECHAR v: Jooch, mool, uux, t’ook, éens.
COSER v: Chuuy.
COSQUILLAS f: Chajal, chikil.
COSTA f: U jáal k’aak’náab, u chi’ k’áak’náab.
COSTADO m: Tséel, xáax.
COSTAL m: Chíim, mukul.
COSTILLA f: Ch’ala’at.
COSTRA f: Sóol, ooxel.
COSTUMBRE f: Suuk, suukil
COSTURA f: Chuuy.
COSTURAR v: Chuuy.
COTORRA f, zool: T’uut’.
COXIS m: K’uul, bobox, bak nej, tuch nej.
CRÁNEO m: Tseek’, baakel pool.
CRECER v: Ch’íijil, nuuktal, nojochtal; ya’abtal.
CRÉDITO m: P’aax.
CREENCIA f: Ok óolal, tuukul.
CREER v: Tuukul, oks óol.
CREPITAR v: Wáak’al, tip’ix.
CREPÚSCULO m: Okol k’iin, oka’an k’iin.
CRESPO, A adj: Muuch’, mulix.
CRESTA f: P’iich, t’eel.
CRÍA f: Aal, mejnil.
CRIADO, A m, f: (j)K’oos, (x)k’oos, (j)meyjil,
CRIAR v: Tséen.
CRIATURA f: Paal
CRIMINAL m: Kinsaj máak.
CRIN f: Tsuuk, tso’ots tsíimin.
CRISTO m: Ki’ichkelem yuum.
CROAR v: K’aay muuch, t’aan muuch, awat muuch.
CRUCE m: Xaay, xa’ay.
CRUDO, A adj: Che’che’.
CRUJIR v: Jeech’, jerech’, jirich’.
CRUZ f: K’atab che’.
CRUZAR v: K’áatal, k’aatmáan.
CUAJAR v: Taat, lakbal, síistal, olomtal.
CUÁL pron: Máakalmáak.
CUALQUIER, A pron: Je’ máakalmáake’, je’ máaxake’.
CUÁNDO adv: Ba’ax k’iin, bik’ix.
CUÁNTO adv: Bajux, bajun.
CUARTA f: Náab.
CUARTEAR v: Buuj, je’, teej,
CUATRO m: Kan.
CUBETA f: Ch’óoy.
CUBRIR v: Piix, juuk, teep’, tsiik
CUCARACHA f, zool: K’uruch, na’ ts’uul.
CUCHARA f: Jo’opob.
CUCHILLO m: Xotob.
CUELLO m: Kaal.
CUENTA f: Xook.
CUENTO m: Tsikbal.
CUERDA f: Suum.
CUERNO m: Baak, xuulub.
CUERO m: K’éewel, oot’el.
CUERPO m: Wíinkil, wíinklil.
CUEVA f: Áaktun, sajkab
CUIDAR v: Kalan, kanan.
CULEBRA f, zool: Kaan.
CULERO m: Táas iit.
CULO m: Iit, mool, chuun.
CULPA f: Si’ipil.
CULTIVAR v: Pak’al.
CULTURA f: Tuláakal ba’al ku kanik yéetel ku ka’ansik máak.
CUMBRE f: Ni’, p’iich, jo’ol, ka’analil.
CUMPLEAÑOS m: K’iin k’aaba’.
CUNA f: Kúuchil tu’ux ku chikúunta’al wenel channpal.
CUÑA f: No’ox, takab, tak che’.
CUÑADO, A m, f: (m)Baal, (f) (x)baal.
CURA m: (J)K’iin, yuum k’iin.
CURANDERO m: (J)Meen; wiinik ku ts’aak yéetel xíiw wáaa yéetel payal chi’.
CURAR v: Ts’aak.
CURTIDOR m: (J)Bon k’éewel, (J) ts’aan kéewel.
CURTIR v: Bon k’éewel, ts’aam k’éewel.
CURVA f: Waats’, wuuts’, koop, ch’ootol.
CUTIS m: Oot’, oot’el.